Τι δηλώνει ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης για την έκθεσή του.
Τις παθογένειες του κρατικού μηχανισμού που οδήγησαν στο θάνατο 17 άτομα από τις καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν τη Θεσσαλία τον περασμένο Σεπτέμβριο αποκαλύπτει το πόρισμα του δικαστικού πραγματογνώμονα Ανδριανού Γκουρμπάτση, σημεία του οποίου δόθηκαν στη δημοσιότητα την προηγούμενη εβδομάδα.
Ο κ. Γκουρμπάτσης διορίστηκε από τον δικηγόρο Στυλιανό Σούρλα, ο οποίος εκπροσωπεί πλημμυροπαθείς στην Φαρκαδόνα, προκειμένου να συντάξει τεχνική έκθεση για τις πλημμύρες στη Θεσσαλία. Θυμίζουμε ότι ο κ. Σούρλας είχε δηλώσει ότι θα κινηθεί νομικά κατά παντός υπευθύνου για την καταστροφή στη Θεσσαλία, ενώ και η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Γεωργία Αδειλίνη, παρήγγειλε στους συναδέλφους της εισαγγελείς Πρωτοδικών Βόλου, Καρδίτσας, Λάρισας και Τρικάλων να διακριβώσουν «τυχόν αυτεπαγγέλτως διωκομένων αξιοποίνων πράξεων, όπως της πλημμύρας (με ενδεχόμενο δόλο ή από αμέλεια), της ανθρωποκτονίας από αμέλεια δια παραλείψεως κατά συρροή, της παράβασης καθήκοντος, της απιστίας, της έκθεσης κ.λπ.».
“Είδα τους χάρτες και βλέπω ότι πνίγονται οι ίδιες περιοχές. Η Περιφέρεια το ξέρει αυτό. Κάνεις έργα εκεί πέρα και δεν λες ότι έπεσε πολύ νερό. Εσύ κάνεις αυτό που πρέπει… Γνωρίζουμε ότι θα ρθούνε έντονα καιρικά φαινόμενα από τις 2-3 του μηνός. Ξέρουν ότι στη Θεσσαλία θα πέσει πολύ νερό…”.
Στην έκθεση των 255 σελίδων ο κ. Γκουρμπάτσης, και σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, αναφέρει ότι δεν υπήρξε κανένα αντιπλημμυρικό έργο, οι αρμόδιοι γνώριζαν την επικινδυνότητα της κατάστασης και δεν μερίμνησαν εγκαίρως για την απομάκρυνση των κατοίκων βάζοντας έτσι τη ζωή τους σε κίνδυνο. Επίσης επισημαίνει τα αντιπλημμυρικά σχέδια και τους χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας που ήταν γνωστά από το 2018.
“Είδα τους χάρτες και βλέπω ότι πνίγονται οι ίδιες περιοχές. Η Περιφέρεια το ξέρει αυτό. Κάνεις έργα εκεί πέρα και δεν λες ότι έπεσε πολύ νερό. Εσύ κάνεις αυτό που πρέπει… Γνωρίζουμε ότι θα ρθούνε έντονα καιρικά φαινόμενα από τις 2-3 του μηνός.
Ξέρουν ότι στη Θεσσαλία θα πέσει πολύ νερό…” ανέφερε κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας ο κ. Γκουρμπάτσης και επισημαίνει σχετικά με τις ευθύνες που σύμφωνα με τον ίδιο είναι κακουργηματικού χαρακτήρα:
“Στο πόρισμα καταλογίζονται ευθύνες στην Πολιτική Προστασία, στο Πυροσβεστικό Σώμα, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε Δήμους και στην Περιφερειακή Πυροσβεστική Διοίκηση Θεσσαλίας.
Και επιχειρηματολογώ γιατί από λάθη και παραλείψεις στοιχειοθετείται η κακουργηματική θανατηφόρα έκθεση και αυτό έχει να κάνει με τα 17 άτομα που δεν διασώθηκαν, ενώ όφειλαν να τα διασώσουνε και τους άλλους κατοίκους που εκτέθηκε σε κίνδυνο η ζωή τους μέχρι να απομακρυνθούν γιατί όπως ξέρετε και εσείς οι περισσότεροι απομακρύνθηκαν μετά από 2-3 μέρες. Οπότε για όλους αυτούς η ζωή τους ήταν σε κίνδυνο”.
“Ανέτοιμος, ανοργάνωτος και χωρίς σχεδιασμό”
Η πλημμύρα στη Θεσσαλία ήταν μια από τις μεγαλύτερες θανατηφόρες φυσικές καταστροφές που έπληξαν τη χώρα μας, τα τελευταία πέντε χρόνια.
Η αμέσως προηγούμενη ήταν η φονική πυρκαγιά στο Μάτι όπου 104 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Στη δίκη που ακολούθησε, η έκθεση πραγματογνωμοσύνης του κ. Γκουρμπάτση έπαιξε σημαντικό ρόλο.
Ρωτήσαμε τον πολύπειρο πρώην αξιωματικό ο οποίος είναι και πτυχιούχος νομικής του ΕΚΠΑ, αν οι δύο καταστροφές έχουν κάποιες ομοιότητες ως προς τις ευθύνες του κρατικού μηχανισμού.
“Και στη Μάνδρα και στο Μάτι και στις πυρκαγιές του ‘21 και στις φετινές πυρκαγιές και στις πλημμύρες τώρα, ένα είναι κοινό. Ότι ο μηχανισμός της Πολιτικής Προστασίας -και εννοούμε την ΓΓΠΠ που είναι στην κορυφή και από κάτω είναι η πυροσβεστική και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς.
Περιφέρεια, Δήμοι κτλ.- ήταν ανέτοιμος, ανοργάνωτος και χωρίς σχεδιασμό. Κάθε φορά βλέπουμε τα ίδια και τα ίδια” τονίζει ο κ. Γκουρμπάτσης και προσθέτει ότι οι περισσότεροι Δήμοι δεν είχαν σχέδια για τις πλημμύρες με εξαίρεση την Καρδίτσα.
“Οι περισσότεροι Δήμοι και Περιφέρειες αντιγράφουν το γενικό σχέδιο της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Δεν είναι αυτό. Εδώ σου λέει να σχεδιάσεις σε επίπεδο τοπικό με τις ιδιομορφίες τις δικές σου.
Δηλαδή πως να κάνεις οργανωμένη απομάκρυνση όταν χρειαστεί. Πού θα τους πας; Έχεις σχεδιάσει; Ούτε στο Μάτι υπήρχε τέτοιος σχεδιασμός, ούτε το ‘21, ούτε φέτος. Η Καρδίτσα όμως μου έκανε εντύπωση. Δεν τους έψαξα όλους τους Δήμους.
Έψαξα δέκα Δήμους και είδα ότι η Καρδίτσα είναι η μοναδική που όντως σχεδίασε όπως έπρεπε. Μου έκανε εντύπωση γιατί πράγματι έκανε σχεδιασμό. Τώρα αν το εφάρμοσε στην πράξη είναι άλλο θέμα”.
“Στο πόρισμα καταλογίζονται ευθύνες στην Πολιτική Προστασία, στο Πυροσβεστικό Σώμα, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε Δήμους και στην Περιφερειακή Πυροσβεστική Διοίκηση Θεσσαλίας.
Και επιχειρηματολογώ γιατί από λάθη και παραλείψεις στοιχειοθετείται η κακουργηματική θανατηφόρα έκθεση και αυτό έχει να κάνει με τα 17 άτομα που δεν διασώθηκαν…”
Στη συνέχεια ο κ. Γκουρμπάτσης αναλύει το κανονιστικό πλαίσιο για τη διαχείριση των κινδύνων και τον συντονισμό σε κεντρικό επίπεδο που δεν έγινε όπως θα έπρεπε.
“Αυτή τη στιγμή έχουμε το καθεστώς πριν το 2020. Το νομικό και θεσμικό πλαίσιο για την Πολιτική Προστασία. Εκεί λοιπόν τι προβλέπει; Το ανώτατο όργανο Πολιτικής Προστασίας είναι το Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας και σ’ αυτό συμμετέχουν οι γενικοί γραμματείς υπουργείων, ηγεσία ενόπλων δυνάμεων κτλ. Αυτό λοιπόν δεν το συγκάλεσε.
Ένα όργανο που λειτούργησε στη Θεσσαλία με εντολή του Πρωθυπουργού, αυτό το επιχειρησιακό που ήταν κάποιοι υπουργοί μέσα, έγινε στις 7 του μηνός. Άρα το ΚΣΟΠΠ όφειλε από τις 4 να λειτουργήσει γιατί καταιγίδες είχαμε και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.
Άρα λόγω της σοβαρότητας έπρεπε να συγκληθεί έγκαιρα, γιατί αυτό τι κάνει; Αυτό συντονίζει όλες τις δυνάμεις Πολιτικής Προστασίας και δίνει εντολές. Δηλαδή είναι το ανώτατο όργανο.
Αυτό δεν λειτούργησε. Πως να συντονιστούν και οι δυνάμεις στη Θεσσαλία; Ποιος να τους συντονίσει;” μας λέει ο κ. Γκουρμπέτσης και προσθέτει ότι κοινό χαρακτηριστικό όλων των καταστροφών είναι ότι “ο μηχανισμός πιάνεται στον ύπνο συνεχώς”.
“Δυστυχώς θέλει πολύ δουλειά το κράτος”
Στη συνέχεια ο κ. Γκουρμπάτσης βάζει στην κουβέντα και το δεδομένο πλέον της κλιματικής κρίσης που πρέπει να ληφθεί υπόψη στον σχεδιασμό της Πολιτικής Προστασίας: “Ο Ντάνιελ τους έπιασε στον ύπνο με ποια έννοια;
Είχαμε στον Έβρο την μεγάλη πυρκαγιά. Ήταν ο μηχανισμός της Πυροσβεστικής σε επιφυλακή όμως τους έπιασε στον ύπνο γιατί δεν έχουμε αρχές Σεπτέμβρη πλημμύρες.
Τις πλημμύρες τις περιμένουμε από τέλος Οκτώβρη και μετά. Όμως τώρα έχουμε κλιματική κρίση, δεν μπορείς να πεις πότε θα ‘ρθει καταιγίδα, πρέπει και το καλοκαίρι να είναι έτοιμος ο μηχανισμός. Δυστυχώς θέλει πολύ δουλειά το κράτος”.
Το 112 δεν είναι Μέσο Ενημέρωσης
Σε κάποια στιγμή, και με αφορμή δημοσιεύματα για επικείμενες αλλαγές στις ενημερώσεις που θα προσφέρει το “112”, ο κ. Γκουρμπάτσης σχολιάζει το σύστημα που τις ημέρες της καταστροφής στη Θεσσαλία ειδοποιούσε τους πολίτες για τον επικείμενο κίνδυνο. Και μάλιστα ορισμένες φορές όχι καν έγκαιρα σύμφωνα με τον ίδιο:
“Η σύμβαση για το 112 προέβλεπε άλλα πράγματα όταν ξεκίνησε το ’14. Δεν είναι Μέσο Ενημέρωσης. Έχουμε ξεφύγει. Το θέμα είναι το 112 να λειτουργεί όπως πρέπει. Στην περίπτωση για παράδειγμα της κοπέλας στο Μουζάκι που έχασε τη ζωή της το 2021 στην κακοκαιρία Ιανός, το 112 δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ.
Γιατί το 112 λειτουργεί μέσω κεραιών και σ’ αυτή την περίπτωση στο Μουζάκι ενεργοποιείται μέσω της κεραίας στα Τρίκαλα. Αυτό όμως δεν το ήξερε το 112 και δεν τους ενημέρωσε καθόλου. Ή, εδώ τώρα με τις πλημμύρες.
Έσπασε το ανάχωμα και πνίγηκε ένα χωριό, στη Μαραθέα νομίζω, και το 112 πήγε μετά από 3.5 ώρες αφού είχε πλημμυρίσει. Αυτά είναι λάθη. Θέλει πολλή δουλειά ο μηχανισμός”.
Προβλέπονται τα πάντα αλλά δεν τηρούνται
Οδεύοντας προς το τέλος της συζήτησης ο κ. Γκουρμπάτσης τονίζει πως τις αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού τις επισήμαιναν από το 2007. Ωστόσο αλλαγές δεν έγιναν ποτέ και ο λόγος όπως μας λέει έχει να κάνει με τα πρόσωπα.
“Το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει για τα πάντα. Προβλέπονται τα πάντα. Το θέμα είναι ότι δεν τηρούνται. Παράδειγμα. Λέει ο νόμος της Πολιτικής Προστασίας τώρα ότι πρέπει να φτιάξουν όλες οι Περιφέρειες και οι Δήμοι, ειδικό σχέδιο για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση των κατοίκων.
Έβγαλε η Πολιτική Προστασία μια εγκύκλιο για τις δασικές πυρκαγιές. Για τις πλημμύρες δεν έχει βγάλει. Για τις πλημμύρες ούτε ασκήσεις έχουν γίνει, ούτε τίποτα”.
