Ο πόλεμος επηρεάζει τους πάντες, όμως ο αντίκτυπος είναι ολέθρια καταστροφικός για τους επιζώντες αμάχους, και δη για τα παιδιά.
Στρατολογούνται, απαγάγονται, βιάζονται, πεινούν.
Χάνουν δικούς τους και πολλά μένουν ορφανά.
Βομβαρδίζονται στα σπίτια τους, σε σχολεία ή ακόμη και σε νοσοκομεία. Ακρωτηριάζονται άλλα σωματικά και τα περισσότερα ψυχικά.
Καθώς οι διεθνείς νόμοι παραβιάζονται και τα μέτωπα των συγκρούσεων πολλαπλασιάζονται -τοπικά και περιφερειακά- ο αγωνιώδης αγώνας επιβίωσης, ο φόβος και η απόγνωση αποτελούν κοινά στοιχεία.
Υφίστανται ανεξάρτητα από την ταυτότητα των εμπόλεμων μερών, την κλίμακα και τη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων, τους λόγους που τις πυροδότησαν ή αυτούς που τις τροφοδοτούν.
Μέσα σε αυτή τη δυστοπία, δε, καταγράφονται σαφείς έμφυλες
διαφορές στον τρόπο με τον οποίο βιώνεται η φρίκη του πολέμου.
Σκιαγραφούνται στη νέα, φετινή έκθεση «Ακόμα ονειρευόμαστε: Κορίτσια και νέοι που ζουν εν μέσω σύρραξης» της διεθνούς οργάνωσης Plan International.
Συντάχθηκε με βάση έρευνα σε σχεδόν 10.000 συμμετέχοντες από 10 χώρες, που βίωσαν ή βιώνουν τον εφιάλτη των ένοπλων συγκρούσεων στην Ευρώπη (Ουκρανία), στη Μέση Ανατολή και στην Ασία, στην Αφρική, στη Νότια Αμερική.
Συνολικά περισσότερα από τα μισά παιδιά (55%) αναφέρουν υψηλά επίπεδα συναισθηματικού στρες, άγχους και διαταραχών ύπνου.
Το φαινόμενο είναι πολύ πιο έντονο στα κορίτσια και στις νεαρές γυναίκες.
Το ίδιο ισχύει και με το αίσθημα «ανασφάλειας» ή «μεγάλης ανασφάλειας» που κυριεύει το 38% των ερωτηθέντων.
Τα κορίτσια είναι κατεξοχήν θύματα σεξουαλικής βίας, που συχνά οδηγούν σε εγκυμοσύνες.
Τα αγόρια είναι πιθανό να στρατολογηθούν από ένοπλες ομάδες και είναι επίσης έκθετα σε κακοποιήσεις.
Πάνω από το 50% των παιδιών είναι αποκλεισμένα από την εκπαίδευση λόγω των συγκρούσεων, με πολλά ανήλικα κορίτσια να εξαναγκάζονται σε γάμους.
Πάνω από έξι στα δέκα (63%) παιδιά ζητούν οικονομική υποστήριξη και ευκαιρίες για να ξαναχτίσουν το μέλλον τους.
Το 65% θέλει ειρηνευτικές συνομιλίες και μεγαλύτερη συμμετοχή στις διαδικασίες οικοδόμησης της ειρήνης.
Το 40% των κοριτσιών σε ζώνες συγκρούσεων αισθάνονται απελπιστικά για το μέλλον τους, αποκαλύπτει η έρευνα του Plan International (Reuters/Omar Sobhani)
Πεθαίνοντας από λίγο κάθε μέρα
Πριν καν ξεσπάσει ο νέος πόλεμος στον Λίβανο μεταξύ του Ισραήλ και της -υποστηριζόμενης από το Ιράν- οργάνωσης Χεζμπολάχ, χιλιάδες οικογένειες είχαν ήδη εκτοπιστεί από τον νότο στον ένα χρόνο που το μέτωπο αυτό παρέμενε «θερμό», στο φόντο της συνεχιζόμενης αιματοχυσίας στη μαρτυρική Λωρίδα της Γάζας.
Σήμερα οι εσωτερικά εκτοπισμένοι ξεπερνούν τα 1,2 εκατομμύρια, εκ των οποίων τουλάχιστον 350.000 είναι παιδιά.
«Οι βασικές υπηρεσίες -συμπεριλαμβανομένων της παροχής νερού, των σχολείων και των εγκαταστάσεων υγειονομικής περίθαλψης- έχουν υποστεί τεράστια ζημιά και το 75% των παιδιών κινδυνεύουν από τη φτώχεια», επισημαίνει η Plan International.
Στα δυόμισι χρόνια που διαρκεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αντίστοιχα, υπάρχουν 5 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι.
Τα νεαρά αγόρια ζουν με τον φόβο της επιστράτευσης.
Τα κορίτσια ηλικίας 15-19 ετών αναφέρουν έντονο το αίσθημα εγκλωβισμού και απομόνωσης εν μέσω του πολέμου.
Ο δε βάναυσος εμφύλιος του Σουδάν «έχει δυσανάλογο αντίκτυπο σε γυναίκες και παιδιά, με καταγγελίες για βιασμούς, αναγκαστικούς γάμους, σεξουαλική δουλεία και εμπορία», αναφέρει η έκθεση.
Ειδικά τα σχεδόν 4 εκατομμύρια παιδιά του Σουδάν που έχουν ξεριζωθεί από τις εστίες τους αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη κρίση εκτοπισμού ανηλίκων στον κόσμο.
Αλλά η μεγαλύτερη εν εξελίξει τραγωδία είναι αυτή στην ισοπεδωμένη Λωρίδα της Γάζας των 42.000 νεκρών Παλαιστινίων.
Εξ αυτών τουλάχιστον 14.000 είναι παιδιά -ο μεγαλύτερος καταγεγραμμένος αριθμός σε συγκρούσεις παγκοσμίως τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Αδυνατώντας να κάνει επιτόπια έρευνα λόγω της βαναυσότητας του πολέμου, η Plan International παραθέτει τη μαρτυρία της 23χρονης Φάτιμα, που προπολεμικά ήταν νεαρή πρέσβειρα της διεθνούς οργάνωσης.
Σχεδόν το σύνολο των επιζώντων του πολέμου στον παλαιστινιακό θύλακα της Λωρίδας της Γάζας είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι, με τουλάχιστον 17.000 ασυνόδευτα παιδιά (REUTERS/Mohammed Salem)
«Δεν είμαστε άνθρωποι κι εμείς;»
«Το να ζει κανείς σε μια ζώνη συγκρούσεων έχει αντίκτυπο στους νέους ανθρώπους, που μπορεί να διαρκέσει σε όλη τη ζωή μας», γράφει η 23χρονη Παλαιστίνια από τη Λωρίδα της Γάζας.
«Περιορίζει την πρόσβασή μας σε ποιοτική εκπαίδευση, σε ευκαιρίες απασχόλησης και σε ένα ασφαλές περιβάλλον.
«Πολλοί είναι τραυματισμένοι από τη βία και την απώλεια αγαπημένων τους προσώπων», επισημαίνει.
«Αυτό μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες ψυχολογικές επιπτώσεις. Επιπλέον, η οικονομική κατάρρευση και η έλλειψη υποδομών καθιστούν δύσκολο για τους νέους να οραματιστούν ένα σταθερό μέλλον ή να σχεδιάσουν μια φυσιολογική ζωή.
»Ζούμε μέρα με τη μέρα, βρίσκοντας παρηγοριά σε μικρές χαρές και δραστηριότητες, ως προσωρινή απόδραση και μια αίσθηση κανονικότητας.
»Παρά τις ζοφερές συνθήκες, τα όνειρα μας δίνουν έναν λόγο να αντέξουμε και να προχωρήσουμε μπροστά, ακόμα και όταν το μέλλον φαίνεται αβέβαιο».
Όμως «οι νέοι αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι από τον έξω κόσμο».
«Δεν είμαστε άνθρωποι κι εμείς, όπως αυτοί;»…
Αγόρι μόνο στο βομβαρδισμένο τοπίο στο Ντονέτσκ, στην ανατολική Ουκρανία (REUTERS)
Εγκληματική απραξία, αναγκαίες λύσεις
Η αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να διαπραγματευτεί τον τερματισμό των συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο στερεί σε μια ολόκληρη γενιά το μέλλον.
Όμως «τα παιδιά και οι νέοι χρειάζονται διεθνείς φορείς, κυβερνήσεις, οργανισμούς και δωρητές, για να εργαστούν από κοινού», υπογραμμίζεται στην έκθεση.
«Πρέπει να ενδυναμωθούν οικονομικά και εκπαιδευτικά, χρειάζονται βασικά αγαθά, πρόσβαση σε υπηρεσίες που είναι προσαρμοσμένες στην κατάστασή τους και ψυχοκοινωνική υποστήριξη», τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά το τέλος των πολέμων, αναφέρει.
Είναι εξάλλου οι νέοι αυτοί που θα συνεισφέρουν στην διαμόρφωση της επόμενης ημέρας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η διεθνής οργάνωση και ειδικοί καλούν σε άμεση εφαρμογή συμφωνιών κατάπαυσης του πυρός και την έναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων για την εδραίωση διαρκούς ειρήνης.
Ζητούν καταδίκη όλων των σοβαρών παραβιάσεων του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Υποστήριξη της ασφαλούς και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης για τα παιδιά και τους νέους, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης για την ειρήνη.
Διασφάλιση της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, με χωρίς διακρίσεις πρόσβαση σε τρόφιμα, νερό και στέγη.
Ενίσχυση των υπηρεσιών στήριξης επιζώντων της βίας, συμπεριλαμβανομένων των κοριτσιών και των νεαρών γυναικών.
Ενίσχυση των τοπικών οικονομιών και παροχή ευκαιριών απασχόλησης.
«Παρά τη ζοφερή κατάσταση που επικρατεί σήμερα, εξακολουθεί να υπάρχει μια αίσθηση ελπίδας για το μέλλον», τονίζει η Plan International.
Γιατί «ο πόλεμος μπορεί να καταστρέψει μια ολόκληρη γενιά, αλλά εάν αυτή υποστηριχθεί σωστά, θα βοηθήσει με την εμπειρία και την ενέργειά της τις κοινωνίες να επιβιώσουν και να ανοικοδομηθούν».
