Στη Βρετανία το αντιφασιστικό κίνημα απάντησε ηχηρά στο κύμα των βίαιων ρατσιστικών επεισοδίων, με μαζικές διαδηλώσεις. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι οι «ακροδεξιοί ακτιβιστές», όπως τους αποκαλούν τα Μedia έχουν σταματήσει τις επιθέσεις ενάντια σε μουσουλμανικές κοινότητες, και όχι μόνο, στοχοποιώντας ολόκληρες περιοχές ή ακόμα και ανθρωπιστικές οργανώσεις.
Παράλληλα, τα δικαστήρια έχουν ξεκινήσει να επιδικάζουν ποινές στους εκατοντάδες συλληφθέντες που συμμετείχαν στις ταραχές. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κερ Στάρμερ δήλωσε ότι το πιο σημαντικό «μάθημα»’ που πρέπει να αντλήσουμε από τις βίαιες ταραχές είναι «αυτό που θα λάβουν όσοι φυλακίζονται για τη συμμετοχή τους».
Η δήλωσή του ήρθε ως απάντηση σε ερωτήσεις δημοσιογράφων για το ποιο είναι το δίδαγμα που άντλησε από όσα συνέβησαν και τι θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά η κυβέρνηση στο μέλλον.
«Όποιος εμπλέκεται σε ταραχές, όποιο και αν είναι το κίνητρο που επικαλείται, θα νιώσει την πλήρη ισχύ του νόμου», υπογράμμισε κατηγορηματικά ο πρωθυπουργός. Θεωρεί ότι οι ποινές θα δράσουν αποτρεπτικά για επίδοξους μιμητές και συνεχιστές των επεισοδίων. Διασφαλίζοντας ότι «τις επόμενες ημέρες θα μπορέσουμε να δώσουμε την απαραίτητη καθησυχαστική απάντηση στις κοινότητές μας, πολλές από τις οποίες είναι πολύ ανήσυχες για την κατάσταση.»
Η Βρετανία καίγεται… από μεσήλικες άντρες
Ένα μοτίβο που προκύπτει, τόσο από τις συλλήψεις όσο και από την αναγγελία των ποινών είναι ότι η πλειονότητα των εμπλεκόμενων στα ραστιστικά επεισόδια στη Βρετανία είναι μεσήλικες άντρες, ακόμα και άτομα άνω των 60 ετών. Οι ποινές φυλάκισης που ανακοινώθηκαν για τις ρατσιστικές επιθέσεις στο Λίβερπουλ αφορούσαν έναν 43άχρονο, αλλά και έναν συνταξιούχο 69 ετών. Μάλιστα ο δεύτερος εκτός από τους 32 μήνες φυλάκισης, έλαβε έξι επιπλέον μήνες, καθώς είχε στην κατοχή του ένα ξύλινο στυλιάρι.
Στις φωτογραφίες και τα βίντεο από τα επεισόδια, εκτός από τα άτομα με καλυμμένα χαρακτηριστικά, πρωταγωνιστούν 40άρηδες, 50άρηδες, ακόμα και 60άρηδες, που φωνάζουν ρατσιστικές ύβρεις, συγκρούονται με την αστυνομία, επιδίδονται σε βιαιοπραγίες.
«Η ριζοσπαστικοποίηση των μεσηλίκων είναι ένα αναδυόμενο αλλά παραγνωρισμένο φαινόμενο που ήρθε στο προσκήνιο με τις ταραχές»
Τι συμβαίνει με τους «θυμωμένους πενηντάρηδες» και τι είναι αυτό που τους κατεβάζει στο δρόμο και τους ωθεί να σπάνε και να καίνε μαγαζιά και σπίτια όσων θεωρούν «ισλαμική απειλή»;
Η εκδοχή ότι αποζητούν εκδίκηση για τη δολοφονία των τριών μικρών κοριτσιών στο Σάουθπορτ από 17άχρονο γεννημένο στην Αγγλία, από γονείς πρόσφυγες από τη Ρουάντα, έχει προ πολλού καταρριφθεί. Ο δράστης δεν είναι ούτε «παράνομος μετανάστης που έφτασε στην Αγγλία με βάρκα», ούτε μουσουλμάνος στο θρήσκευμα, όπως ψευδώς διαδόθηκε.
Όμως τι σημασία έχει η αλήθεια, μπροστά σε ένα βολικό ψέμα; Ακόμα και αν η φριχτή δολοφονία είχε γίνει όντως από μουσουλμάνο, ούτε αυτό δικαιολογεί την στοχοποίηση ολόκληρων κοινοτήτων.
Ο εξτρεμισμός των 50άρηδων
Ένα ζήτημα που μόλις έχει ξεκινήσει να αναδεικνύεται, όχι μόνο στη Βρετανία αλλά και γενικότερα την Ευρώπη, είναι η αποκαλούμενη «ριζοσπαστικοποίηση των μεσηλίκων». Το γεγονός ότι χιλιάδες άνθρωποι, σε όλη την Αγγλία και τη Βόρεια Ιρλανδία, (προς το παρόν στη Σκοτία και την Ουαλία δεν υπάρχουν επεισόδια), που ανήκουν σε ηλικιακές κατηγορίες που θεωρητικά θα έπρεπε να είναι πιο «φιλήσυχες», όχι μόνο συμμετείχαν, αλλά έπαιξαν κομβικό ρόλο στα ρατσιστικά πογκρόμ, προβληματίζει τους αναλυτές.
«Η ριζοσπαστικοποίηση των μεσηλίκων είναι ένα αναδυόμενο αλλά παραγνωρισμένο φαινόμενο που ήρθε στο προσκήνιο μέσα από αυτές τις ταραχές, ενδεχομένως λόγω της προφανούς σύνδεσης με τη διάδοση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο», σημειώνει σε άρθρο της στην επιστημονική ιστοσελίδα The Conversation, η Σάρα Γουίλφορντ, καθηγήτρια Πληροφορικής και Επιστήμης των υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο του Λέστερ.
Η ίδια συντονίζει πανευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα, με τη συμμετοχή επιστημόνων από 8 χώρες (ανάμεσά τους και η Κύπρος), που μελετά το πώς η παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο, οι θεωρίες συνομωσίας και ο εξτρεμισμός βρίσκουν απήχηση στην ηλικιακή κατηγορία των 45-65 ετών. To πρόγραμμα αποκαλείται SMIDGE, από τα αρχικά του τίτλου: «Social Media Narratives: Addressing Extremism in Middle Ages» – Αφηγήσεις στα Κοινωνικά Δίκτυα: Αντιμετωπίζοντας τον Εξτρεμισμό στη Μέση Ηλικία.
Επιρρεπείς στην παραπληροφόρηση
Προς χάριν της έρευνας το ευρύ ηλικιακό φάσμα των 45-65 κατηγοριοποιείται συλλήβδην ως «μεσήλικες» με βάση κάποια κοινά χαρακτηριστικά: Δεν είναι «ψηφιακοί ιθαγενείς», αλλά είναι ενεργοί στο διαδίκτυο. Είναι συνήθως λιγότερο ενημερωμένοι για τους κινδύνους της διαδικτυακής παραπληροφόρησης από ό,τι οι νεότεροι, επειδή δεν έχουν εκπαιδευθεί. «Στις μέρες μας, καταβάλλεται σημαντική προσπάθεια για την εκπαίδευση των νέων σχετικά με το πώς να περιηγούνται με ασφάλεια στον διαδικτυακό κόσμο, αλλά οι μεσήλικες έχασαν το πλοίο», γράφει η ερευνήτρια.
Οι σημερινοί 50άρηδες και οι κοντινές τους ηλικίες, εισήλθαν στον θαυμαστό νέο κόσμο του διαδικτύου ως ενήλικες, και είναι ως επί το πλείστον αυτοδίδακτοι χρήστες. «Ως αποτέλεσμα είναι επιρρεπείς στο να πάρουν λανθασμένες αποφάσεις, για το διαδικτυακό περιεχόμενο που καταναλώνουν ή εμπιστεύονται», συμπληρώνει η συντονίστρια του προγράμματος SMIDGE .
Αυτό μπορεί να τους οδηγήσει «να λάβουν σημαντικές αποφάσεις, όπως το να κατευθυνθούν για να συμμετάσχουν σε βίαιες ταραχές ή να επιτεθούν σε ένα τζαμί ή σε ένα ξενοδοχείο που φιλοξενεί αιτούντες άσυλο, με βάση λανθασμένες ή κακόβουλες πληροφορίες που έχουν συλλέξει στο διαδίκτυο», σημειώνει η επικεφαλής του προγράμματος SMIDGE.
Μια παραγνωρισμένη ομάδα
Η υπόθεση εργασίας της έρευνας είναι ότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας είναι πιο πιθανόν να είναι πολιτικοποιημένα, να ψηφίζουν στις εκλογές, και από αυτούς το «περίπου μεσήλικο τμήμα» είναι συνήθως το πιο ενεργό. Ως εκ τούτου έχουν μεγαλύτερη επιρροή, και συχνά έχουν ισχυρές πολιτικές απόψεις (συχνά είναι οι πιο ξεροκέφαλοι ή φανατικοί).
«Αλλά αυτή η ομάδα είναι κάπως αόρατη. Ο κόσμος δεν τείνει να τους σκέφτεται πρώτους όταν μιλάμε για την κρίση στέγασης, το κόστος ζωής ή τα προβλήματα στη δημόσια υγεία. Οι νέοι αποτελούν εδώ και καιρό το βασικό «target group» για μεγάλη μερίδα των ΜΜΕ και του εμπορίου, κάτι που έχει επιταχυνθεί μετά την έλευση του διαδικτύου. Οι διαφημίσεις χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά νέους ανθρώπους για την προώθηση αγαθών. Είναι σπάνιο να δει κανείς ανθρώπους μεταγλύτερης ηλικίας, να διαφημίζουν κάτι που δεν απευθύνεται άμεσα σε αυτούς. Μολονότι η ομάδα αυτή είναι η πλέον οικονομικά ενεργή, τα προϊόντα δεν προωθούνται γενικά σε μεσήλικες», γράφει το άρθρο του Conversation.
Το σκεπτικό των ερευνητών είναι ότι οι ομάδες που αγνοούνται και περιθωριοποιούνται πολιτισμικά, βρίσκουν «φιλόξενο έδαφος» σε γωνιές του διαδικτύου που υποδαυλίζουν και ανατροφοδοτούν τη δυσαρέσκεια και το θυμό τους. Το αίσθημα απομόνωσης και αποκλεισμού, τους ωθεί να αναζητούν αναγνώριση και επιρροή ανταλάσσοντας περιεχόμενο που βρίσκουν σε διαδικτυακά φόρουμ, ή δημιουργούν οι ίδιοι. Ένα περιεχόμενο που μπορεί να επιβεβαιώνει την κοσμοθεωρία τους, αλλά συχνά βασίζεται σε ψευδείς ισχυρισμούς και ψευδοεπιστήμες.
Η ιογενής φύση της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας, καθιστά πιο πιθανό το διαμοιρασμό της, υποστηρίζουν οι επιστήμονες. Άρα, στα χέρια μιας ομάδας ανθρώπων που έχουν μεν κοινωνική επιρροή αλλά δεν έχουν τις δεξιότητες των «ψηφιακών ιθαγενών», και που είναι «αόρατοι» στα ραντάρ των αρχών που χαρτογραφούν τον διαδικτυακό εξτρεμισμό, οι λάθος πληροφορίες, είναι δυνητικά επικίνδυνες.
Αυτό φάνηκε και στους δρόμους της Βρετανίας.
