«Βρισκόμαστε λίγες μέρες πριν τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και το τι έχει κάνει η ΕΕ για την καθημερινή μας ζωή συζητείται ελάχιστα». Αυτό επισημαίνουν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές, μέλη της ομοσπονδίας BEUC σε ανοιχτή επιστολή στους υποψήφιους Ευρωβουλευτές. Τις θέσεις της Ομοσπονδίας παρουσιάζει η ΕΚΠΟΙΖΩ, μέλος της ΒΕUC στην Ελλάδα.
«Αν οι σημερινοί υποψήφιοι ευρωβουλευτές και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θέλουν σοβαρά να δείξουν την αξία της ΕΕ, καλό θα ήταν να επικεντρωθούν στα απτά οφέλη που έχει αποφέρει στους καταναλωτές», υπογραμμίζουν. Παράλληλα μιλάνε για προβλήματα όπως το «πράσινο ξέπλυμα» -greenwashing, τα ακριβά αλλά και ανθυγιεινά τρόφιμα, τις ψηφιακές διακρίσεις. Ζητάνε από τους Ευρωπαίους πολιτικούς να θέσουν στο επίκεντρο τα θέματα της καθημερινής ζωής των καταναλωτών, θεωρώντας ότι έχουν υποτιμηθεί στην προεκλογική συζήτηση.
«Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναπαράγουν εικόνες αγροτών που κατηγορούν την ΕΕ για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ή αναφέρουν την άνοδο του λαϊκισμού και του Ευρωσκεπτικισμού, το αυξανόμενο κόστος ζωής, ενώ αναλώνονται σε αλληλοκατηγορίες. Αυτά και άλλα προβλήματα σίγουρα απασχολούν τους καταναλωτές, οι οποίοι ωστόσο αγνοούν τις αξίες και τα οφέλη που τους προσφέρει η ΕΕ», γράφουν στην επιστολή τους.
Οι καταναλωτές συγκαταλέγουν στα θετικά της ΕΕ τα πρότυπα για την υγιεινή και την ασφάλεια των τροφίμων και το σύστημα ταχείας ειδοποίησης, μέσω του οποίου τα θεσμικά όργανα της Ελλάδας ενημερώνονται από τις άλλες χώρες της Ένωσης όταν εντοπίζεται στην αγορά ένα επικίνδυνο προϊόν.
Οι νόμοι της ΕΕ στην καθημερινή ζωή
« Οι καταναλωτές βρισκόμαστε στο επίκεντρο της ΕΕ δηλαδή της Ενιαίας Αγοράς. Εμείς ψωνίζουμε, εργαζόμαστε, ταξιδεύουμε και επενδύουμε σε αυτήν, κάνοντάς τη να ανθίζει. Η ΕΕ θεσπίζει νόμους που κάνουν αυτή την αγορά να λειτουργεί. Αυτοί οι νόμοι λειτουργούν ως δίχτυ ασφαλείας σε όλη την καθημερινή μας ζωή: στο σούπερ μάρκετ, στο τρένο, στο διαδίκτυο και όχι μόνο», συνεχίζουν ΒΕUC και ΕΚΠΟΙΖΩ, αναλύοντας τα οφέλη και τα προβλήματα που υπάρχουν.
Στα θετικά συγκαταλέγουν: Τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την υγιεινή και την ασφάλεια των τροφίμων, από το αγρόκτημα ως το πιάτο. Το σύστημα ταχείας ειδοποίησης της ΕΕ, μέσω του οποίου τα θεσμικά όργανα της Ελλάδας ενημερώνονται από τις άλλες χώρες της Ένωσης όταν εντοπίζεται στην αγορά ένα επικίνδυνο προϊόν. Τους κανόνες για οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή επισήμανση, που βοηθούν σε εξοικονόμηση ως 1.800€ ετησίως, καθιστώντας τις οικιακές συσκευές, όπως τα πλυντήρια ρούχων, πιο ενεργειακά αποδοτικές.
Θετική επίσης θεωρούν τη συμβολή της ΕΕ στη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των αγορών, διευρύνοντας τις επιλογές των καταναλωτών για υπηρεσίες τηλεπικοινωνίας ή αεροπορικές μεταφορές. Τέλος, αναφέρονται στο (ελάχιστο έστω) δίκτυ προστασίας που προσφέρει η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τους ευάλωτους καταναλωτές, είτε από διακοπές του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου εάν δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους, είτε από την υπερχρέωση.
Kριτική για το Greenwashing και την κυριαρχία του Junk Food
«Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο μέρος της νομοθεσίας μας για την προστασία των καταναλωτών είναι νομοθεσία της ΕΕ. Η ΕΕ θα πρέπει να αξιολογείται όχι σε φιλοσοφική βάση, αλλά με βάση την αξία της, δηλαδή το όφελος για την καθημερινή μας ζωή», δηλώνουν τα μέλη της BEUC. Από την άλλη εκφράζουν τη διαφωνία τους με ορισμένες αποφάσεις της ΕΕ και των εθνικών κυβερνήσεων κάθε χώρας, και φέρνουν παραδείγματα εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές:
Στο στόχαστρο της κριτικής βρίσκεται και η κυριαρχία του junk food, του ανθυγιεινού φαγητού, τόσο στην αγορά όσο και στις διαφημίσεις, που καθιστά για τους καταναλωτές «απίστευτα δύσκολο να εντοπίσουμε και να αντέξουμε οικονομικά να αγοράσουμε τα υγιεινά τρόφιμα»
«Σκεφτείτε τους πονοκεφάλους που αντιμετωπίζουμε όλοι μας, όταν θέλουμε να μονώσουμε τα σπίτια μας για να εξοικονομήσουμε χρήματα από τους λογαριασμούς ενέργειας. Ή τις παραπλανητικές πράσινες ετικέτες (greenwashing) που εμφανίζονται σε οτιδήποτε, από ιστοσελίδες αεροπορικών εταιρειών και συσκευασίες τυριών μέχρι ένα ζευγάρι τζιν που παράγεται σε τρίτες χώρες, σε αμφίβολες συνθήκες εργασίας».
Στο στόχαστρο της κριτικής βρίσκεται και η κυριαρχία του junk food, του ανθυγιεινού φαγητού, τόσο στην αγορά όσο και στις διαφημίσεις, που καθιστά για τους καταναλωτές «απίστευτα δύσκολο να εντοπίσουμε και να αντέξουμε οικονομικά να αγοράσουμε τα υγιεινά τρόφιμα»
Η δυσκολία στην αποζημίωση των καταναλωτών, κάθε φορά που κάτι πάει στραβά, ειδικά στις αγορές στο διαδίκτυο, οι κίνδυνοι της ψηφιοποίησης είναι κάποια από τα προβλήματα που εντοπίζουν. Μεταξύ άλλων αναφέρονται σε νέες μορφές διακρίσεων, όπως για παράδειγμα την τακτική των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών να χρεώνουν με ακριβότερα πακέτα ασφαλισμένους ανάλογα με τον ιατρικό τους φάκελο, συλλέγοντας και αναλύοντας τα προσωπικά τους δεδομένα – παρά την απαγόρευση της λεγόμενης «προσωποποιημένης τιμολόγησης».
Yπέρ του Green Deal
«Μία από τις λύσεις αυτών των προβλημάτων είναι η εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ. Οι καταναλωτές έχουμε πολλά να κερδίσουμε από αυτή τη φιλόδοξη μεταρρύθμιση. Τα ανακαινισμένα σπίτια και οι ενεργειακά αποδοτικές συσκευές θα εξοικονομήσουν χρήματα στους λογαριασμούς ενέργειας. Τα αυστηρότερα πρότυπα εκπομπών για τα αυτοκίνητα θα βελτιώσουν την ποιότητα του αέρα – δεν θέλουμε καθαρό αέρα για τα παιδιά μας; Η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και οι πιο «πράσινες» γεωργικές πρακτικές είναι το κλειδί για την ασφάλεια των τροφίμων μακροπρόθεσμα. Η καταστολή του «πράσινου ξεπλύματος» (greenwashing) θα προστατεύσει τους καταναλωτές από τα ψεύτικα «πράσινα» προϊόντα και υπηρεσίες», τονίζει η ΒΕUC
Καταπολέμηση της φτώχειας
Η καταπολέμηση της φτώχειας, η δημόσια υγεία, η δράση κατά της κλιματικής αλλαγής είναι τα τρία βασικά ζητήματα που θέτει η ΒΕUC, εκπροσωπώντας τους πολίτες -καταναλωτές, ζητώντας από τους νομοθέτες να κάνουν περισσότερα. «Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορούν να βοηθήσουν την ΕΕ να χτίσει μια καλύτερη σχέση με τους Ευρωπαίους, εάν θέσουν ως προτεραιότητά τους την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων αλλά και αν συστηματικά τους ενημερώνουν για το τι κατάφερε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για λογαριασμό όλων μας και όχι μόνο για ένα κράτος μέλος. Αν αντίθετα, συνεχίσουμε να διεξάγουμε μια αδιάκοπη συζήτηση για την «Ευρώπη» χωρίς να εμβαθύνουμε σε αυτό που πραγματικά κάνει, κινδυνεύουμε να υπονομεύσουμε συνολικά τα οφέλη της για την καθημερινή μας ζωή. Υπάρχει ακόμα χρόνος για να το κάνουμε σωστά», καταλήγουν.
